Dankdag

Geliefde gemeente van onze Heer Jezus Christus,

Is je bij het lezen ook de structuur van deze psalm opgevallen?
Pak hm er anders nog eens even bij.
De psalm begint met een citaat:
“Loof de Heer, want hij is goed, eeuwig duurt zijn trouw.”
En dat is een vers wat je in veel psalmen tegenkomt.
Bekend is psalm 136, waar dit het refrein is.
En het is alsof de schrijver er vanuit gaat, dat jij als zanger van dit lied,
deze quote goed kent. Je ziet de hoge komma’s.
Hij reageert daarop en zegt: Dit is wat mensen die gered zijn zingen.
“Zo spreken zij die door de HEER zijn verlost”

En wat de psalm dan doet, is 4 plaatjes schetsen.
In vers 4 begint een blokje, in vers 10, in vers 17 en in vers 23.
4 plaatjes waarvan je dan gered kunt zijn.
En de structuur van die blokjes is ook telkens hetzelfde.
Begint telkens met “Soms.” Soms is er dit of dat.
Dan volgt de reactie van mensen en van God,
en eindigt het blokje met een oproep: “Laten zij de HEER loven om zijn trouw.”

Kijk ze maar even bij langs. Vers 4: “Soms doolden zij door de woestijn,
maar een weg in de wildernis, een stad een woonplaats, vonden ze niet.”
Ik denk aan het volk in de woestijn. Ze waren er niet thuis.
Ze hadden er geen blijvende stad maar leefde in tenten.
En van die woestijn– en zwerfverhalen weten we dat het volk
dorst kreeg, en honger; dat ze tekorten hadden.
En dan beginnen ze te schreeuwen. Gelukkig wijst God dan de weg,
hij geeft dan water, hij geeft te eten en voorziet.
Zo bijzonder als het toen was, zo normaal is dat misschien vandaag.
Maar die gewone dingen van alledag, eten, drinken, dak,
daar kun je dus voor danken op dankdag.
“Laten zij de Heer loven om zijn trouw, om de wonderen aan mensen verricht.”

2e blokje, vers 10
“Soms zaten zij in het diepste duister, als slaven met ijzeren boeien.”
Ze vielen, verzette zich tegen God. De geschiedenis is vol met verhalen,
maar je kunt denken aan de tijd dat Israël in ballingschap moest.
Het beeld van de boeien, en ook dat God die ijzeren ketens losbreekt,
en bevrijdt, is een beeld wat je bij profeten tegenkomt,
als de bevrijding uit ballingschap aankondigen.
“Laten zij de Heer loven om zijn trouw.”

Het 3e blokje, vers 17, lijkt best wel op de vorige scene.
Het wordt nog steviger aangezet. “soms leefden zij als dwazen.”
Dat is blijkbaar de beschrijving als ik doe wat ik zelf wil,
als ik kies voor wat God niet wil. Dwaas ben ik dan.
Maar ondanks die intensere herhaling en verzwaring,
wil God bevrijden, hij zond zijn woord, genas, geeft leven.
Als dorre doodsbeenderen die de Geest krijgen.
“Laten zij de Heer loven om zijn trouw, om de wonderen aan mensen verricht.”

Het 4e plaatje is dan opvallend.
Waar de vorige heel erg gaan over zonde, gaat de 4e daar niet over.
Ja, wel over storm. En misschien wordt je leven wel omvergeblazen.
Maar dat is niet iets wat eigen schuld is, of straf,
zoals de ijzeren boeien, of de dwaasheid.
Storm is gewoon het weer wat je overvalt.

Hier overvalt het de zangers op zee.
Handelaren. Mensen die het avontuur opzochten,
of gewoon hun vak uitoefenden, of misschien allebei een beetje.
Zo zijn we vandaag ook wereldwijs, we zien veel en weten veel.
En het lijkt wel, hoe breder je horizon is,
hoe meer je de wolken ziet samenpakken.

Misschien maakt het je wel bang: De oorlog in Oekraïne,
dreigende taal, machteloze machthebbers, mensen met grote monden.
De druk op de economie, logistieke problemen na corona,
beleid van centrale banken, en uitgavepatroon van regeringen.
Kunnen we zuiniger leven als dat nodig is? of is dat te onpopulair?
Nu dwingt de energiecrisis je ertoe,
en je maakt je zorgen voor als de winter komt.

Of je ziet het stormen in de samenleving.
Vrijheid van meningsuiting is iets moois,
maar die ruimte wordt ook wel vol–gekletst met onzin,
vol–geschreeuwd met leugens en complotten.
Door ze maar te herhalen wordt het normaal,
tegen elkaar in geschreeuwd, geen contact, verharding.
maar al die herhaling is een vorm van manipulatie.
Een storm aan informatie en meningen.
En tegelijk, is het dan de oplossing om mensen uit te sluiten.
Als een vorm van gewetenspolitie te zeggen wat je mag vinden en wat niet?
Maar is daar nog vrijheid …?

Of je ziet het in de kerk. De wolken en stormen.
als je je langzaamaan vervreemd voelt, van koers af?
Dingen lijken te veranderen, of te verschuiven.
Het lukt niet om in alles mee te komen.
De stabiliteit van vroeger lijkt verdwenen.
Golven op zee, en je verlangt naar thuis.

– Maar als je dit alles op je in laat werken,
met de woorden van de psalm ernaast.
God wil je dus de liederen van de geschiedenis laten zingen,
maar ook van het leven van alle dag.
Al je angsten, of het nu komt door eigen schuld,
of doordat je avontuur van het leven wordt overvallen, als door de storm,
al je angsten mag je bij God brengen,
je krijgt te horen hoe God de regie houdt,
hoe hij er machtig en bevrijdend voor je wil zijn,
en dan krijg je die oproep te horen, het refrein:
“Laten zij de Heer loven om zijn trouw.”

Zo zie je in deze psalm, allemaal mensen, die een scenes
stukjes van de geschiedenis of hun levensverhaal meezingen.
Van doorleefde geschiedenis, tot het werkzame leven van alle dag.
En met dat je die zangers hoort, een divers palet,
is het een uitnodiging om mee te zingen,
om je eigen couplet erin te verwerken.
Om aan te sluiten, onderdeel te zijn, te worden,
van de geschiedenis van Israël. Om je ermee te identificeren.

Soms voelt u zich niet meer thuis,
Soms voel jij je gevangen,
Soms ben ik zo stom om in zonde te leven,
lukt het ons niet om te luisteren.
Maar ook heel anders: soms zoek je het avontuur,
kan je leven wel wat deining gebruiken
of kom je juist in een wel heel erg woelige periode,
raak je ergens beland, waar je bang bent.
Misschien raakt het laatste plaatje ons nog wel het meest.
Treffend, want ik denk dat we allemaal wel dat woelige gevoel hebben.
Hoe gaat het met de wereld?
Varen we nog een stabiele koers of zitten we in de storm.
Van de pandemie terechtgekomen in de oorlog, midden in energiecrisis,
en of alles financieel nou helemaal lekker gaat, is ook maar de vraag.

Maar dan neemt de psalm de balans op.
Wat doet God nu allemaal?
Nou. Hij houdt de controle over alles. Zelfs over de storm op zee.
Hij is actief betrokken. Heel mooi is wat je leest in vers 35:
Van woestijnen maakt hij waterland.
Wie honger had laat hij er nu wonen.
Zaaien, planten, rijke oogst aan vruchten, wijn en vreugde.
Dat klinkt nog eens als dankdag!

Maar best heftig als je op je in laat werken de verzen die daarvoor staan.
Want God doet het omgekeerde ook: “Hij maakt van rivieren woestijn.”
Maakt van waterbronnen dorstig land, van vruchtbare aarde, zilte grond.
‘t Is goed om te bedenken dat God zoiets nooit voor de lol doet.
Hij is niet de sadist die onder een hoedje speelt
met de auteur van het kwaad.
Nee. juist niet. Goed doet het, tegen alles wat slecht is:
“vanwege het kwaad van de bewoners.”
God wil zegen geven, maar komt ook met straf als dat nodig is.

Wat doet zo’n tekst nu met jou? Maakt het je dankbaar, of toch bang?
Krijg je er een ongemakkelijk gevoel van schuld bij?
Juist dan is het goed om terug te denken
aan de scenes uit Israëls geschiedenis.
Want daar zie je hoe God juist liever klaarstaat met goedheid en vergeving.
Juist als ik verslaafd raakte, als ik geboeid was door het verkeerde,
als ik, als zogenaamd verdiende loon, honger zou moeten leiden,
of in de kou zit …
Wie dan naar God toegaat, leert God kennen.
“Looft de Heer, want hij is goed, eeuwig duurt zijn trouw.
Zo spreken zij die door de Heer zijn verlost.”
Dan komt God, met bevrijding, met liefde, met vergeving.
Vanuit je zorgen, je angst, mag je naar God roepen.

Dit is een kijk op de wereld die soms lastig is.
Soms ook vragen oproept.
De psalm noemt dat ook met zoveel woorden:
je hebt er wijsheid voor nodig om dit ter harte te nemen.
Laat dit de uitnodiging zijn, om die diepe vragen dan naar God toe
uit te schreeuwen. Om er vervolgens achter te komen hoe hij is.
Óf in zijn redding, bevrijding, het heldhaftige bevrijden uit boeien.
óf in de stilte, het stillen van de storm.
Óf in dit leven, óf in het komende.
Maar we weten zeker, verlossing zal er komen.

Zo worden we meegenomen, uitgedaagd, om te danken,
voor het gewone, het dagelijks brood, voor school of werk,
van jezelf of van anderen.
Of je het nu hebt of niet, om te danken voor gewas en arbeid,
kortom, voor je vreugde en je zorgen.
Om te leren zien wat God doet en wil doen.
Om te vertrouwen op zijn goedheid.
Zijn trouw, in goede en in kwade dagen.

Dus: laten we de Heer loven om zijn trouw.
Om zijn wonderen, ook aan ons verricht.
Wie oprecht is ziet het met blijdschap.
Wie onrecht doet moet zwijgen.
De wijze neemt het ter harte, en kent de trouw van de HEER.

Amen