Niet goed wijs?

Geliefde gemeente van onze Heer Jezus Christus,

Je bent niet goed wijs! Geef je dat echt zomaar weg?
Je mooie luxe cadeaus, geef je die zomaar op?
Dat is toch veel te veel, te duur, teveel eer,
en voor wie? dat weet je niet eens … Joh. Je bent niet goed wijs!

Kun je het je voorstellen?
Dat je op kraambezoek gaat bij een lief klein kindje,
en wat zullen we die eens geven:
een schattig rompertje, een luierpakket, of een envelopje met geld?
Nee. Laten we het anders doen:
We geven een Tesla cadeau, wat bitcoin, een rolex, of dure aftershave.
Maar wat heeft die arme kleine eraan?

De wijzen die bij Jezus komen, bij Jozef en Maria,
die doen dus zoiets hè? Heel veel geven.
“Ze gaven hem de dure geschenken die ze meegebracht hadden:
goud, wierook en mirre.”
Ze kenden Jezus niet, ze kenden zelfs de ouders niet eens.
Zomaar willekeurig, komen ze uit de lucht gevallen.
En ze gaven hun cadeaus ook niet
omdat ze dachten dat Jezus er veel aan zou hebben.
Ze gaven het, omdat dat past bij een koning.

Maar even terug naar het begin.
Want er gebeurt echt onwijs veel geks in dit verhaal.
Eerst gaan die mannen dus op reis omdat ze een teken zien.
God wijst de wijzen de weg.
Door de ster, als een groot billboard: hier is redder van de wereld.
Misschien was het een super–nova, of een komeet.
Zou jij aan zo’n lange reis beginnen, kilometers ver,
niet wetend waar je uitkomt?
Op bezoek bij ouders en een kind, die je niet kent?
Dan ben je toch niet goed wijs …

En dan komen ze aan in Jeruzalem. Logische plek, zou je denken.
Je verwacht de koning in de hoofdstad.
Ze kloppen aan: hallo, gefeliciteerd met de kleine prins.
Huh? Wat? Ben je gek geworden?
Koning Herodes wordt er ook een beetje gek van. Het idee!
Is er iemand die zegt koning te zijn?
En het staat nog in de sterren ook? Dan is mijn plek in gevaar.
Wijs me aan waar je dat billboard heb gezien?
Dan kan ik h’m eer bewijzen, wink wink … Niet dus.

Maar moet je nu even opletten wat er gebeurt.
Want er gebeurt nog iets bijzonders.
Door de wijze waarop God de wijzen de weg wees,
zorgt hij er dus voor dat het nieuws van Jezus’ geboorte bekend word,
niet alleen bij Herodes, de fake–koning, maar ook bij de priesters.

Die bange Herodes, laat de bijbel–geleerden komen.
Waar zal die worden geboren?
Moet je indenken. Er wordt een koning geboren.
Waarom moet je vragen waar dat zal zijn?
De zonen van David, de leiders van Israël, zouden koning zijn.
En het paleis, ja dat staat natuurlijk in Jeruzalem.
Waarom zou je dan vragen waar je hem zoeken moet?

Maar dat is niet wat Herodes vraagt.
Hij vraagt niet waar de koning geboren zou worden.
Maar: “Waar zal de messias geboren worden?”
Bij Herodes valt gek genoeg het kwartje.
De koning die komen zou, dat is de Messias.
Herodes is nu nog koning van een volk dat wacht op een verlosser.
Op een bevrijder, op een redder.
Hij zit op de troon van iemand anders. En hij is bang. Terecht.

De komst van deze Wijzen uit het oosten, bewijzen voor Herodes,
dat er een andere koning zou moeten zijn,
Herodes weet meteen dat ze de messias zoeken.
En dat hij een neppert is, die daar niet thuis hoort.
Best mooi eigenlijk: dat God een groepje buitenlanders gebruikt,
om de zittende macht te laten bibberen,
om de dominees eens goed de bijbel te laten lezen,
om te vertellen, dat God zijn volk wil redden,
“zoals een herder voor zijn schapen zorgt.”

Denk eens terug aan het lied dat Maria zong toen,
de engel haar kwam vertellen dat ze een kindje zou krijgen:
“God heeft zijn kracht laten zien:
Trotse mensen jaagt hij weg,
en koningen pakt hij hun macht af.
Maar gewone mensen maakt hij belangrijk.
Arme mensen geeft hij veel, maar rijke mensen krijgen niets.
God is zijn liefde voor Israël niet vergeten.” Lk. 2:51–54

De wijzen uit het oosten luisteren naar de bijbel–wijzen.
En ze gaan richting Bethlehem.
Als een neon billboard dat weer aanspringt,
verschijnt er weer een ster.
Als een knipperende rode pijl: hier moet je zijn.
U heeft uw bestemming bereikt.

Herodes mag het alleen niet weten.
En als je verder leest snap je ook waarom.
Dan zie je hoe hij in zijn paniek,
alle jochies tussen 0 en 2 jaar in Bethlehem dood maakt.
Te erg. Hij is pas niet goed wijs.

Ook opvallend: de Priesters vragen er niet om.
Hoeven zij dan niet te weten waar de Messias is?
Als Herodes al de link legt dat de geboren koning, de messias, is,
waarom zie je dan geen beweging bij de gelovige leiders in Jeruzalem?
Hoeven zij niet bevrijd worden?
Wat een gebrek aan inzicht, ook al niet goed wijs.

Dan die wijzen. Hoe moet je ze eigenlijk zien?
Ze kwamen uit het oosten. Maar welk oosten?
Uit Perzië, Babel? Of verder, uit India. Of nog verder uit China?
Het is alsof Mattheus expres een beetje vaag is:
“ze kwamen uit het oosten, uit een ver land.”
Het zijn in elk geval mensen die naar sterren keken.
Wat vind God daar eigenlijk van?

In oude wetten heeft God het willen voorspellen van de toekomst verboden.
Zo noemt God in Deuteronomium een aantal zaken die hij niet wil hebben.
“Er mag bij u geen plaats zijn voor mensen
die hun zoon of dochter als offer verbranden,
en evenmin voor waarzeggers, wolkenschouwers,
wichelaars, tovenaars, bezweerders,
en voor hen die geesten raadplegen of doden oproepen.
Want de HEER verafschuwt mensen die zulke dingen doen,
en om die verfoeilijke praktijken verdrijft hij deze volken voor u.
U moet volledig op de HEER, uw God, gericht zijn.
Ook al luisteren de volken in het land dat u in bezit zult nemen
wel naar wolkenschouwers en waarzeggers,
ú heeft de HEER, uw God, dat verboden.” Dt.18:10–14
En later maakt Jesaja sterrenkijkers belachelijk.
“Wat heb je je afgetobd met talloze raadgevers!
Laten zij die naar de sterren staren,
die de hemel kunnen uitleggen,
die je per maand laten weten wat je overkomen zal,
laten zij nu aantreden, laten zij je redden!
Ze worden als kaf, het vuur zal hen verteren,
ze zijn niet meer te redden uit de macht van de vlammen.” Jes.47:13,14

Als je de sterren leest, dan zit daar ook iets in van,
ik wil weten waar ik aan toe ben, controle hebben over mijn leven.
Je ziet het bij koningen in de tijd van Daniël bijvoorbeeld.
Die heeft allemaal astrologen in dienst.
Alle vormen van bijgeloof zijn ervoor bedoelt
om je controle of zekerheid te geven,
over een leven wat je niet in de hand hebt.
Maar God zegt: Doe maar niet. Vertrouw nou maar op mij …

Geloven in een horoscoop is dus onzin.
God houdt er niet van, hij verbood het zelfs.
Wees niet gericht op sterren, maar op mij.
Dus hoe wijs zou hij zijn met deze sterrenkijkers?

Ze zijn ook wel een beetje eigenwijs.
En hebben onwijs veel geloof, dat het mooi is.
Ze beginnen aan een hele onderneming.
En nemen de moeite om dure cadeaus mee te nemen.
Lijkt me gevaarlijk, risico om overvallen te worden.
Maar ze doen het toch maar.
En dan een hele reis gemaakt.
En dan niet teleurgesteld raken als ze op de logische plek,
de hoofdstad, verkeerd zitten …
Als niemand ervan gehoord heeft,
als ze naar het klein Bethlehem worden doorverwezen.
Ze houden wel vol, eigenlijk.

Ze zien dan weliswaar weer die ster,
en krijgen dromen van God dat Herodes niet te vertrouwen is.
Maar als ze bij Jozef en Maria komen, 2 eenvoudige mensen,
als ze Jezus zien, een nietszeggende baby.
zouden ze niet teleurgesteld zijn?
Is dit nou de koning die alle moeite waard was?

Ik zou aan mezelf gaan twijfelen. Maar zij geloven dan toch!
En hem koninklijke eer geven. Cadeaus waar je u tegen zegt.
En ze gaven hun cadeaus ook niet
omdat ze dachten dat Jezus er veel aan zou hebben.
Ze gaven het, omdat dat past bij een koning.
Alsof God ze leert: Wees niet gericht op sterren, maar op mij.
Dit maakt ze zoveel verstandiger, dan de priesters.
Ze geloven en ze geven.

Ze laten ook iets zien dat Jezus kwam voor alle volken.
door als mens te komen, leren we God kennen.
Kunnen we zijn liefde in ogen kijken,
Kunnen we leren om hem te ontvangen.
Kunnen we voelen hoe goed het is, om liefde te geven.
Want welke baby wil je nou niet van houden?
Jezus komt als mens: het Woord van God spreekt in onze taal.
Door mens te worden, zullen we zien, ervaren, voelen,
hoeveel hij van ons houdt. God wil spreken in onze taal.

Dat zie je in zelfs zoiets raars,
dat God dus astrologen, voorspellers,
in een door God verboden taal aanspreekt.
Door zich te laten vinden, hij laat zich eren en bewieroken,
door heidenen die dingen doen die God had verbannen.

Hoor je die taal van Gods liefde, dat hij naar je toekomt in vrede,
dan zul je later ook leren wat nu echt wijs is.
Leren om te worden als een kind, ontvankelijk voor liefde,
leren om te drinken, afhankelijk, zoals Jezus aan de borst van Maria.
Leren om te groeien in geloof, te wandelen met God,
zoals Jezus dat aan de hand van Jozef en Maria zal hebben geleerd.
Leren om te spreken. Want het Woord heeft wat te vertellen!
Leren ook, om gehoorzaam te zijn.

Maar in alles, leren, hoe Jezus, die zo in kleinheid,
bescheiden en kwetsbaar bij ons komt,
al onze liefde en waardering, al onze geschenken,
en tijd en aandacht waard is.
Maar dan moet je wel gehoord hebben, dat dit de taal van Gods liefde is.

Herodes hoorde dat niet zo, en vindt de vredevorst gelukkig niet.
maar bijvoorbeeld de herders wel.
En wat ze dan vinden is niemand minder dan de Herder van Israël,
En de wijzen vinden hem ook.
En ontdekken, dit is niemand minder dan de wonderbare raadsman.
God laat zich vinden, zodat hij zijn waardevolle cadeau aan jou kan geven.

Ben je dan niet goed wijs, als je hem wil geven?
van je tijd, van je liefde, van je geld?
Mensen zullen misschien zeggen dat je gek bent.
Maar eigenlijk is dat heel gewoon.

Amen