De gave van hangen

Geliefde gemeente van onze Heer Jezus Christus,

Heb jij de gave van het bank–hangen?
thuiskomen, alles laten vallen, op de bank ploffen,
en dan even … helemaal … niets. Soms heb ik dat.
Als ik me moe voel, en dan ben ik ook niet in beweging te krijgen.
En het is vooral lekker, als je daarvoor hard gewerkt hebt.
Uitgeput, maar voldaan.

We hebben het vandaag over rust, over op adem komen.
Ook in het ritme van de week.
6 dagen zul je werken, maar de 7e dag, is een dag van toewijding aan God,
Volstrekte rust. En dat is belangrijk voor God.

Van alle geboden, is dit het gebod waar God er een uitleg bij geeft.
Hij zegt niet: ik wil dat je trouw bent aan elkaar, want zo ben ik ook.
of: je mag niet doodslaan, want ik ben de God van het leven, ofzo.
Al die andere geboden legt God niet uit, maar deze wel. Ex.20:08–11
“Houd de sabbat in ere als een heilige dag.
Zes dagen lang kunt u werken en al uw arbeid verrichten,
maar de zevende dag is de sabbat, die gewijd is aan de HEER, uw God;
dan mag u niet werken. Dat geldt voor u, voor uw zonen en dochters,
voor uw slaven en slavinnen, voor uw vee,
en ook voor vreemdelingen die bij u in de stad wonen.
Want in zes dagen heeft de HEER de hemel en de aarde gemaakt,
en de zee met alles wat er leeft, en op de zevende dag rustte Hij.
Daarom heeft de HEER de sabbat gezegend en geheiligd.”

Rusten, en zien dat het goed is, horen bij elkaar.
Want rusten, deed God na dat hij alles gemaakt had.
Nadat hij zijn oneindige creativiteit had ingezet.
Alles bedacht, uitgevoerd.
En dan niet ‘door!’, zoals je misschien zelf zou willen,
dat je eindeloze creativiteit of energie hebt;
nee, net als God: genieten, uitrusten.
Moet God uitrusten dan? Nee. De almachtige heeft oneindig energie.
De Heer, die hemel en aarde gemaakt heeft,
Hij sluimert niet, hij slaapt niet, zeggen de psalmen Ps.121:4
Hij dut niet in. Dat maakt het dus extra bijzonder:
Dat de eeuwige tijd neemt, om bij te komen.

Rusten, Sabbat houden, is blijkbaar zó belangrijk,
dat God er een best heftige straf aan verbindt.
“Wie hem ontwijdt, moet ter dood gebracht worden;
ieder die werkt moet uit de gemeenschap gestoten worden.”
God zegt als het ware: ik wil dat mijn volk hieraan te herkennen is,
en doe je niet mee, dan hoor je er niet bij. Dan hoor je niet bij het leven,
het paradijs, waarin je kijkt en geniet van hoe goed het is;
dan hoor je niet bij het volk, wordt je uitgestoten.
Kies je tegen rust, dan kies je tegen het leven.

Best heftig, hè?
Een Jood steekt om die reden geen vuur aan op sabbat, geen lichtknopje.
De kaarsen worden 18 minuten voor de sabbat begint aangestoken.
En eten wordt van te voren klaargemaakt,
zodat je het gasfornuis niet hoeft aan te steken.
Of denk aan het volk dat manna kreeg in de woestijn.
Dat mochten ze ook niet op sabbat verzamelen en klaarmaken.
Denk daar eens aan, terwijl je op zondag je huiswerk maakt,
of een ijsje koopt, of het vuur opzet.
“Dan mag je niet werken. Dat geldt voor jou, voor je zonen en dochters.”
Slaven en slavinnen doen we niet meer aan,
maar vertaal het eens door, naar je werknemers,
het winkelpersoneel en de pakketbezorgers.
En vee houden, ook dat doen de meesten niet meer,
maar we gebruiken wel tools, die ons het werk makkelijk maken.
Vertaal het eens door naar je laptop.
Moet je op zondag echt Word of Excel openen?
Is het echt het enige moment om je huiswerk te maken?

Lukt het ons om vrij te nemen? Om rust te pakken. Ik vind dat soms lastig.
Of is dat misschien het verschil met God? Dat hij eeuwig is, en wij niet.
Dat het voor hem makkelijker is, vrij te nemen?
Want hij heeft toch tijd zat, om te rusten op de zevende dag.
Misschien wel goed om over door te denken?
Want geloof ik dan misschien dat mijn tijd eindig is …
Moet het echt nu in dit leven gebeuren?

Ik denk dat het belangrijk is om het hier over te hebben.
In een tijd dat alles 24/7 beschikbaar is,
we zo makkelijk doorwerken, doorgaan.
Steeds meer winkels ‘s avonds en ‘s zondags open.
Iets bestellen en de volgende dag in huis. Het moet nu gebeuren.

En dat is ook wel een beetje de paradox,
dat wat wringt in de samenleving.
Zeker in vergelijking met eeuwen terug:
We hebben steeds meer vrije tijd, maar ook steeds minder tijd …

Wat betekent vrije tijd eigenlijk? vrij van wat?
En wat doe je met die vrijheid?
Moet die vrijheid ingevuld worden met gezellige tijd,
met ontspanning, met zelfontplooiing.
Met gezelschap, met hobby’s, met spelletjes?
Of besteedt je je vrijheid om taken die bleven liggen
onder handen te nemen. Achterstallig onderhoud in de tuin.
Onkruid tussen de tegels peuteren. Of de zolder opruimen.
Het zijn van die klusjes waar ik niet super–blij van wordt.
Vrij voel ik me dan in elk geval niet. Dus wat is vrij?

Als ik vrij ben, houd ik niet op om vader te zijn.
Ook als je vrij bent, heb je anderen en jezelf, om voor te zorgen.
Ook in de vakantie moet je eten, wassen. Taken die altijd doorgaan.
Als ik vrij ben, hou ik niet op om van de Vader te zijn,
Hij geeft me tijd en vrijheid. Hoe ga ik ermee om?

Vrije tijd is in de geschiedenis van de mensheid,
eigenlijk een best nieuwe uitvinding. Wat weetjes van Wikipedia:
In de 19e eeuw, kwam een werkweek in de fabriek van 75 uur voor.
Moet je een voorstellen. 75 uur werken!
Werk je vandaag full–time, dan is dat nog maar de helft van toen.
In 1911 werd het maximaal aantal uur beperkt tot 10 uur per dag
en in 1919 regelde de Arbeidswet dat een gemiddelde werkdag
voortaan 8 uur moest bedragen en een werkweek 45 uur.
Toen was het nog echt waar: “Zes dagen zul je werken” …
Nu is een werkweek gemiddeld 36 tot 40 uur.
Techniek heeft hierbij geholpen. Door prachtige uitvindingen,
kunnen we een deel van alle arbeid uit handen geven.
Prachtig dat God dat geeft.

Het heeft mensen de ruimte gegeven om hobby’s op te pakken.
Maar tegelijkertijd ligt er haast een druk op je,
om toch maar alles uit het leven te halen.
En als ze dat ook op je werk van je verwachten,
dat je alles geeft, dat het de normaalste zaak van de wereld is,
om altijd beschikbaar te zijn voor overwerk,
in de VS is een nieuwe mentaliteit ontstaan: quiet quitting.
Je neemt niet echt ontslag, maar ontslaat jezelf van de verplichting
om meer dan wat nodig is te doen.
Je doet echt alleen het minimale, en dat is goed genoeg.
Het is een manier waarop mensen met druk omgaan.
Blijkbaar voelen we aan dat je werkdruk ongezond kan zijn.
We zoeken naar een goede balans.

Een jaarthema over talenten, kan ook ongezonde werkdruk,
kerkdruk geven. Want zomaar krijg je het gevoel: Nu moet ik van alles.
Nu moet ik mijn talent inzetten voor de kerk.
En misschien voel je ook wel: help lukt niet …
Want het past niet naast m’n werk, m’n opleiding, m’n sport, m’n hobby,
de activiteiten van de kinderen.
We hebben vandaag zoveel ballen hoog te houden.
En ja, is er dan nog ruimte voor kring of catechisatie …

Maar ik hoop vanmorgen te laten zien,
dat God ook al heeft nagedacht over die goede balans.
En het zelfs zo belangrijk maakt; je leven hangt er van af.
Tijd is een gave, een gift, een kado van God.
En hoeveel tijd jij en ik krijgen, dat weten we niet.
Plan maar, en droom maar jaren vooruit,
maar plan niet, alsof alles in dit leven moet gebeuren.
Neem ook je rust. Je leven hangt er van af.
Ook in de zin, dat als je alleen maar werkt,
je ook geen leven overhoudt.

Kijk ook naar hoe Jesaja daarover praat, hè?
Gelukkig ben je als je hieraan vasthoudt,
als je de sabbat in acht neemt, en niet ontwijdt.
Er waren toen ook vreemdelingen, die mee wilde doen,
met Gods regels die leven geven.
Maar ze voelde zich door en doods, en onvruchtbaar.
“laat hij niet zeggen, ik ben maar een dorre boom.”
De rust nemen, om ook God te eren,
dat zorgt voor blijvend leven, “hem schenk ik vreugde.”

En we lazen uit Exodus 31, over Gods wetten voor de sabbat.
Tussen allemaal wetten door, waar God de mensen aan het werk zet.
Waar ze hun talenten mogen inzetten, een mooie tent voor hem maken.
Zo creatief en levenslustig zijn,
zoals de schepper die hemel en aarde maakte. Leef je uit! Maak!
Maar pas als je rust neemt, kun je zien hoe tof het is.
Als je net als God wil werken, creëren, rust dan ook, zoals hij.
Ook God heeft de gave van bank–hangen. En zie, het is zeer goed.

God legt heel bewust de link met de schepping.
Daarin kun je zien hoe goed en natuurlijk het is om te rusten.
Het zit ingebakken in het ritme in de natuur. De cyclus van dag en nacht.
Overdag om je leven te leven, de nacht om bij te komen, te rusten.
Het ritme van de week en weekend.
Ik las dat ze in de tijd van Napoleon hebben geprobeerd,
om een week van 10 dagen te hebben in plaats van 7.
Maar dat beviel uiteindelijk toch niet. Gek hè, dat 7 beter voelt?
Je hebt ook de cyclus van de maan, die eb en vloed regelt,
de cyclus van je hormonen.

Je hebt de cyclus van de seizoenen.
Een kwartaal waar de knoppen beginnen uit te komen,
een kwartaal waarin alles bloeit en het leven van de daken schreeuwt.
een kwartaal waarin alles tot rust komt, alles laat vallen, afsterft ook,
een kwartaal waarin de aarde doods en koud en kaal is,
maar onderhuids al het afgestorven materiaal vruchtbaar wordt,
voor een nieuwe lente.

En eens in de 7 jaar moet je land braak laten liggen.
Regels van rust is goed voor jou, voor het land.
voor de mensen om je heen, voor jouw lijf.
dat geldt voor u, voor uw familie, voor je collega’s, zelfs voor de dieren.
Universeel van levensbelang, om weer tot bloei te komen.

Zo is er een tijd om te bloeien, een tijd om te sterven,
een tijd van stralen, een tijd van herstel,
een tijd van knallen en trainen en pieken,
en een tijd van revalidatie en weer op adem komen.

Wij houden niet de sabbat zoals de Joden dat deden.
We houden de zondag. De opstandingsdag van Jezus.
Daarmee kiezen we om gericht te zijn op God.
Op Jezus, de heer van de sabbat, die daar ook relaxed mee omging.
Maar ik hoop dat je proeft en wil nadenken,
over een moment van rust, op adem komen,
en ook de noodzaak om je leven zo in te richten,
dat er ongestoorde focus op God is.

Vragen om over door te denken:
Gunnen we de ander rust, of overvragen we elkaar?
Hebben we de balans in de gaten?
Vrije tijd is heerlijk, maar is de naast die gekoesterde me–time,
nog wel tijd voor God, tijd voor een ander?
Is een dag als de zondag echt een dag gewijd aan God?
Of is dat de escape om de nodig en belangrijke dingen te doen,
die in de werkweek verdrongen zijn?
Zien we rust als verloren tijd, of echt een geschenk van God?

Ik vond het deze week best confronterend om hiermee bezig te zijn.
Dan werk je deeltijd, en heb ik nog het gevoel dat ik in de klem kom.
Voor mij is de zondag een werkdag, 2 keer preken, vanavond catechisatie.
En dan probeer ik op maandag vrij te zijn, maar dat lukt maar matig.
Het is op zulke momenten dat ik me machteloos voel,
dat ik naar Jezus wil kijken.

En dan valt me opeens een verhaal op. Jezus is net gestorven,
vrouwen willen zijn lichaam verzorgen.
Het is talent, het is liefdewerk, vrijwilligerswerk.
Maar het is ook al vrijdagavond. Dus het moet snel.
De vrouwen die Jezus’ dode lichaam verzorgen,
nemen de wetten rond sabbat serieus. Lk 23:56
Misschien kijk je er wel een beetje heftig tegen aan,
dat rust voor God zo belangrijk is,
dat wie zich er niet aan houdt, ter dood gebracht moet worden.
Maar kijk dan even naar Jezus,
die dus op die sabbatdag, echt dood is.
Zijn gave van hangen, is niet bank–hangen,
maar hangen aan de dorre boom. Zijn hangen is echt een gave, een kado:
Hij is ter dood gebracht, hij ondergaat de sanctie,
die op mijn jachtige doorgedraaide leven staat,
voor mijn onrust en gebrek aan toewijding.

Dat is waar in een dag als vandaag op gefocust wil zijn.
Daar komen we tot rust. Vinden we levenskracht, de moed,
om de overige 6 dagen te werken. Om talenten in te zetten,
maar niet om je over de kop te werken.
Daar vind je de moed, om toegewijd te willen zijn.
Om de focus op Jezus te houden.
Daar krijgen we de rust van God kado, als een gave.
En zie, het is zeer goed. Amen